Η χθεσινή συμφωνία είναι ένα σημαντικό βήμα για το σχέδιο δράσης της Επιτροπής για την ενίσχυση της καταπολέμησης της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Βάσει των συμφωνηθέντων κανόνων, τα κράτη μέλη θα μπορούν να πατάξουν το παράνομο εμπόριο πολιτιστικών αγαθών κατά την εξαγωγή τους στην ΕΕ από τρίτες χώρες.
Οι νέοι κανόνες, προϊόν προσωρινής συμφωνίας μεταξύ του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου στο Στρασβούργο την προηγούμενη εβδομάδα, έλαβαν επίσημα το πράσινο φως από τους Μόνιμους Αντιπροσώπους της ΕΕ κατά τη συνάντησή τους στις Βρυξέλλες σήμερα το απόγευμα.
Χαιρετίζοντας την πολιτική συμφωνία, ο Πιερ Μοσκοβισί, Επίτροπος Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων, Φορολογίας και Τελωνείων, δήλωσε σχετικά: «Οι νέοι κανόνες που συμφωνήθηκαν σήμερα (σ.σ χθες) θα μας βοηθήσουν στην καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου πολιτιστικών αγαθών, το οποίο χρησιμοποιείται συχνά για τη χρηματοδότηση των τρομοκρατών και του οργανωμένου εγκλήματος. Δεν μπορούμε να επιτρέπουμε στους τρομοκράτες να κλέβουν πολιτιστικά αγαθά από ευάλωτες περιοχές του κόσμου και να τα πωλούν παράνομα για να χρηματοδοτούν τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον των Ευρωπαίων πολιτών. Η απειλή αυτή πρέπει να εξαλειφθεί.»
Η ΕΕ απαγορεύει ήδη την εισαγωγή πολιτιστικών αγαθών από το Ιράκ και τη Συρία, αλλά δεν υπάρχει γενικό ενωσιακό πλαίσιο που να καλύπτει την εισαγωγή πολιτιστικών αγαθών από άλλες χώρες. Αυτή την έλλειψη κανόνων μπορούν και εκμεταλλεύονται αδίστακτοι εξαγωγείς και εισαγωγείς, οι οποίοι παρακάμπτουν τις απαγορεύσεις εξάγοντας τα αγαθά προς την ΕΕ από διαφορετική τρίτη χώρα. Οι κοινοί κανόνες της ΕΕ θα διασφαλίσουν τη συνεπή μεταχείριση των εισαγωγών πολιτιστικών αγαθών σε όλο το μήκος των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης. Με τον τρόπο αυτό θα αποτραπούν η είσοδος παράνομων πολιτιστικών αγαθών στην ΕΕ και η άμεση υπονόμευση της πολιτιστικής, ιστορικής και αρχαιολογικής κληρονομιάς της χώρας προέλευσης.
Οι ακόλουθες δράσεις θα καταστήσουν πολύ πιο δύσκολη την εισαγωγή παράνομων πολιτιστικών αγαθών:
– Οι τελωνειακές αρχές θα έχουν επίσης την εξουσία να προβαίνουν σε κατάσχεση και δέσμευση των αγαθών στις περιπτώσεις που δεν μπορεί να αποδειχθεί ότι τα εν λόγω πολιτιστικά αγαθά έχουν εξαχθεί νόμιμα.
– Θέσπιση νέου κοινού ορισμού της ΕΕ για τα «πολιτιστικά αγαθά» κατά την εισαγωγή, ο οποίος καλύπτει μεγάλο εύρος αντικειμένων, συμπεριλαμβανομένων αρχαιολογικών ευρημάτων, υπολειμμάτων ιστορικών μνημείων, χειρογράφων και σπάνιων βιβλίων, έργων τέχνης, συλλογών και αρχαιοτήτων. Οι νέοι κανόνες θα εφαρμοστούν στα πολιτιστικά αγαθά που έχει αποδειχθεί ότι διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο.
– Η καθιέρωση νέου συστήματος χορήγησης αδειών για την εισαγωγή αρχαιολογικών αντικειμένων και στοιχείων μνημείων που έχουν αποξηλωθεί. Οι εισαγωγείς θα υποχρεούνται να λαμβάνουν άδειες εισαγωγής από τις αρμόδιες πολιτιστικές αρχές της ΕΕ πριν προβούν στην εισαγωγή των εν λόγω αγαθών στην Ένωση.
– Για λιγότερο ευαίσθητες κατηγορίες πολιτιστικών αγαθών, οι εισαγωγείς θα πρέπει πλέον να επιδεικνύουν ενισχυμένη δέουσα επιμέλεια κατά την αγορά των αντικειμένων, αφού θα είναι υποχρεωμένοι να υποβάλλουν στις τελωνειακές αρχές υπογεγραμμένη δήλωση ή ένορκη βεβαίωση ότι τα αγαθά εξήχθησαν νόμιμα από την τρίτη χώρα.
Τα κράτη μέλη της ΕΕ θα υποχρεωθούν να εξασφαλίσουν την επιβολή αποτελεσματικών, αναλογικών και αποτρεπτικών κυρώσεων κατά των ατόμων που δεν τηρούν τους κανόνες, ιδίως όσων προβαίνουν σε ψευδείς δηλώσεις ή υποβάλλουν ψευδή στοιχεία.
Οι προσωρινά συμφωνηθέντες κανόνες αποκτούν ακόμη μεγαλύτερη σημασία λόγω του φετινού εορτασμού του Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2018 και της 50ής επετείου της τελωνειακής ένωσης της ΕΕ. Ομοίως, η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς έχει οριστεί ως βασικός στόχος της κοινής ανακοίνωσης με τίτλο «Προς μια στρατηγική της ΕΕ για διεθνείς πολιτιστικές σχέσεις».
Επόμενα στάδια
Η προσωρινή συμφωνία πρέπει τώρα να εγκριθεί επίσημα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ. Θα χρειαστούν επίσης περαιτέρω τεχνικές εργασίες προκειμένου να θεσπιστούν τα απαραίτητα μέτρα εφαρμογής που θα καθορίσουν τις διαδικαστικές λεπτομέρειες.
Ιστορικό
Η ασφάλεια αποτελεί πολιτική προτεραιότητα της Επιτροπής Γιούνκερ από την αρχή της θητείας της, όπως προκύπτει από τις πολιτικές κατευθύνσεις που παρουσίασε ο πρόεδρος Γιούνκερ τον Ιούλιο του 2014 έως την τελευταία ομιλία που εκφώνησε για την κατάσταση της Ένωσης στις 12 Σεπτεμβρίου 2018.
Το ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την ασφάλεια κατευθύνει το έργο της Επιτροπής στον εν λόγω τομέα, καθορίζοντας τις κύριες δράσεις που θα διασφαλίσουν την αποτελεσματική αντίδραση της ΕΕ στην τρομοκρατία και τις απειλές κατά της ασφάλειας, μεταξύ των οποίων η διακοπή της χρηματοδότησης των τρομοκρατών. Σχέδια για τη θέσπιση νέων μέτρων για την πάταξη του παράνομου εμπορίου πολιτιστικών αγαθών παρουσιάστηκαν πρώτη φορά στο ανωτέρω θεματολόγιο, καθώς και στο σχέδιο δράσης του 2016 για την ενίσχυση της καταπολέμησης της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.
Τον Φεβρουάριο του 2016 τα κράτη μέλη της ΕΕ υπενθύμισαν πόσο σημαντικό είναι να ενισχυθεί επειγόντως η καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου πολιτιστικών αγαθών, και κάλεσαν την Επιτροπή να προτείνει σχετικά νομοθετικά μέτρα το συντομότερο δυνατό.
