Κατά την προσπάθεια απόσπασης φθαρμένων από τον καιρό επιχρισμάτων των σταυροθολίων του, αποκαλύφθηκαν ίχνη πυρκαγιάς, εμφανέστατα στις αποκαλυφθείσες μεταξύ των τόξων δοκούς.
Αμέσως κλήθηκε η ΕΦΑ Χαλκιδικής της οποίας ο Προϊστάμενος αρχαιολόγος κ. Ιωάννης Κανονίδης καθώς και η πολιτικός μηχανικός αναστηλώτρια κυρία Κωνσταντίνα Δρόσου, επιθεώρησαν τα ευρήματα και αποφάνθηκαν ότι πράγματι πρόκειται για ευρήματα πυρκαγιάς σε κτίσμα του οποίου η κατασκευή χρονολογείται κατά την περίοδο του 16ου αιώνα.
Έως σήμερα το Καθολικό της μονής από την προφορική παράδοση και την εγγεγραμμένη, σε διακοσμητική ροζέτα της νοτιοανατολικής γωνίας του ναού, χρονολογία (1834), εθεωρείτο ότι το Καθολικό ανοικοδομήθηκε εκ θεμελίων μετά το μεγάλο ολοκαύτωμα της μονής το 1821, κατά το οποίο αποτεφρώθηκαν και πολλοί άλλοι θησαυροί της μεταξύ των οποίων πολύτιμα χειρόγραφα.
Μετά τα αποκαλυφθέντα νέα ευρήματα ανατρέπεται αυτή η παράδοση και συμπεραίνεται ότι ο ναός της εποχής του κτίτορα Αγίου Θεωνά (μετέπειτα μητροπολίτη Θεσσαλονίκης), ο οποίος εθεωρείτο ανοικοδομηθείς εκ θεμελίων μετά το ολοκαύτωμα του 1821, επισκευάσθηκε κατά το κατεστραμμένο του τμήμα μόνο και ευτρεπίστηκε εσωτερικά με νέα στοιχεία, μεταξύ των οποίων οι υπέροχες εικόνες του τέμπλου, έργο της ευρισκόμενης κατά τον χρόνο της επισκευής σε ακμή Γαλατσάνικης σχολής.
Η αποκάλυψη της θαυμάσιας τοιχοδομής των σταυροθολίων και η διάχυση του φωτός, στον έως τώρα σκοτεινό από τους απορριφθέντες σουβάδες, χώρο προσέδωσε στον νάρθηκα μια ιδιαίτερη ανάταση, η οποία προετοιμάζει τον προσκυνητή για την προσευχή και τη συμμετοχή του στις μυστηριακές τελετουργίες της Εκκλησίας μας.
Η προβλεπόμενη μάλιστα αγιογράφηση τμημάτων του νάρθηκα με τον βίο και την δράση του κτίτορα της μονής Αγία Θεωνά, θα μεταβάλει την λιτή σ’ ένα κατανυκτικό χώρο μέθεξης και ψυχικής έξαρσης.
Πηγή: orthodoxia.online
