Η εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων που προέρχονται από έργα υποδομής
Η ανακύκλωση των μπαζών στην Ελλάδα αποτέλεσε και αποτελεί μέχρι σήμερα έναν τομέα «αγκάθι» για την Ελλάδα, κυρίως λόγω της παράνομης και ανεξέλεγκτης απόρριψης αυτών σε μη εγκεκριμένους χώρους (ρέματα, παράνομες χωματερές). Τα τελευταία έτη αρχίζει σταδιακά να γνωρίζει ανάπτυξη, τόσο λόγω του οικονομικού οφέλους που αποφέρει αλλά και των όρων και περιορισμών που η σχετική νομοθεσία επιβάλλει. Πιο αναλυτικά, τα Απόβλητα από Εκσκαφές, Κατασκευές και Κατεδαφίσεις (ΑΕΚΚ), τα λεγόμενα δηλαδή μπάζα, αποτελούν απόβλητα τα οποία προέρχονται από διάφορα έργα υποδομής, όπως κατασκευές, κατεδαφίσεις, ανακαινίσεις κτιρίων, κατασκευή και συντήρηση οδών, εκσκαφές κλπ. αποτελούν ένα από τα πιο βαριά και ογκώδη ρεύματα αποβλήτων, ενώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν αναγνωριστεί ως ρεύμα με προτεραιότητα διαχείρισης, εξαιτίας του όγκου τους και των επιπτώσεων που η άναρχη απόρριψη τους επιφέρει.
Η διαχείριση των ΑΕΚΚ, πέραν του ότι αποτελεί νομοθετική υποχρέωση, αποτελεί έναν τομέα δραστηριότητας με αξιόλογες προοπτικές εξέλιξης και κέρδους, μιας και η πλειοψηφία των υλικών που προκύπτουν απ’ αυτήν έχουν μεγάλη αξία. Παραδείγματος χάρη, κατά την κατεδάφιση μιας οικοδομής τα σίδερα διαλέγονται και μεταπωλούνται, ενώ τα διάφορα σκυροδέματα, τούβλα κλπ μετατρέπονται σε ανακυκλωμένο χαλίκι το οποίο μπορεί να πωληθεί ως δευτερογενής πρώτη ύλη, εδραιώνοντας έτσι μια νέα αγορά, αυτή των αδρανών υλικών που προήλθαν από ανακύκλωση. Παράλληλα, δεδομένου ότι η τεχνολογία για τη διαχείριση των ΑΕΚΚ είναι πλέον ιδιαίτερα διαδεδομένη και χαμηλού σχετικά κόστους, προσφέρεται επιπλέον κίνητρο για την ενασχόληση με τον εν λόγω τομέα και την επένδυση στη δημιουργία μονάδας ανακύκλωσης αυτών.
Τα οφέλη της ανακύκλωσης
Κάθε υλικό που προέρχεται από έργο υποδομής (π.χ. κατασκευή, ανακαίνιση κλπ) αν απορριφθεί χάνει εντελώς την αξία του, υποβαθμίζοντας παράλληλα το περιβάλλον. Αν ωστόσο υποστεί επεξεργασία (διαλογή, ανακύκλωση) αποκτά εμπορική σημασία και μπορεί να πωληθεί. Προκύπτει επομένως οικονομικό όφελος για τον διαχειριστή τους (μονάδα ανακύκλωσης), καθώς σε ποσοστό που ξεπερνά το 90-95% τα ΑΕΚΚ μπορούν να ανακυκλωθούν και να μετατραπούν σε εμπορεύσιμα προϊόντα (μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό αυτών αποτελεί μη αξιοποιήσιμο κατάλοιπο, το οποίο διατίθεται σε χώρους διάθεσης καταλοίπων αδρανών υλικών). Παράλληλα, το περιβαλλοντικό όφελος από την εναλλακτική διαχείριση των ΑΕΚΚ είναι τεράστιο, καθώς απαιτείται λιγότερη ενέργεια για την ανακύκλωσή τους σε σχέση με αυτή που θα χρειαζόταν για την παραγωγή τους μέσω εξόρυξης πρώτων υλών (ταυτόχρονα απαιτείται και μικρότερο κόστος). Επιπλέον, η ανεξέλεγκτη διάθεση τους σε παράνομες χωματερές, λάκκους και ποτάμια δημιουργεί κίνδυνο πλημμυρών, πυρκαγιών, υποβαθμίζει αισθητικά το χώρο, ενώ συμβάλει στη δημιουργία εστιών μόλυνσης, διοχετεύοντας επικίνδυνες ουσίες στο έδαφος ή στα νερά. Ακόμη, η απόρριψή τους στους κάδους μαζί με τα υπόλοιπα αστικά απόβλητα, φαινόμενο που συχνά παρατηρείται στην Ελλάδα, προκαλεί επιβάρυνση των ΧΥΤΑ, οι οποίοι παρουσιάζουν πρόβλημα συσσώρευσης μεγάλου όγκου απορριμμάτων στις περισσότερες περιοχές της χώρας (ελάττωση χρόνου ζωής). Τέλος, η ανακύκλωση των ΑΕΚΚ δημιουργεί και κοινωνικό όφελος, καθώς οι ανάγκες για διαχείριση των μπαζών είναι πολλές, ιδιαίτερα στις τουριστικές περιοχές όπου η οικοδομή γνωρίζει ανάπτυξη (ανακαινίσεις, ανακατασκευές κλπ), επομένως νέες μονάδες ανακύκλωσης ιδρύονται και νέες θέσεις εργασίας δημιουργούνται.
Υποχρεώσεις διαχειριστών ΑΕΚΚ
Η ανακύκλωση των ΑΕΚΚ είναι εκ του νόμου υποχρεωτική είτε αυτά προέρχονται από δημόσιο είτε από ιδιωτικό έργο, ενώ υπεύθυνος για τη διαχείρισή τους είναι ο παραγωγός τους. Στα έργα υποδομής ο παραγωγός των αποβλήτων (κύριος του έργου ή συμβεβλημένος διαχειριστής), προκειμένου να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του περί εναλλακτικής διαχείρισης αυτών θα πρέπει:
– να συνάψει σύμβαση συνεργασίας με Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) των ΑΕΚΚ, το οποίο να έχει γεωγραφική εμβέλεια στην περιοχή όπου υλοποιείται το έργο,
– να συντάξει το Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΣΔΑ) του έργου, σε συνεργασία με εξειδικευμένο μηχανικό,
– να προβεί στην αναζήτηση μονάδας ανακύκλωσης στην ευρύτερη περιοχή του έργου, η οποία να συνεργάζεται με το ΣΣΕΔ,
– μέσω αδειοδοτημένου συλλέκτη-μεταφορέα να μεταφέρει τα παραγόμενα από το έργο ΑΕΚΚ στη μονάδα ανακύκλωσης, όπου θα ζυγιστούν και θα διαχειριστούν κατάλληλα.
Με τον τρόπο αυτό, ο παραγωγός μπορεί να είναι σίγουρος ότι έχει διαθέσει με σωστό τρόπο τα παραγόμενα από το έργο ΑΕΚΚ, αποφεύγοντας έτσι τις κυρώσεις που η νομοθεσία θέτει για την παράνομη απόρριψη μπαζών (πρόστιμα κλπ).
Οι καταρτισμένοι Μηχανικοί της Mechanicus με πολύχρονη εμπειρία στην εκπόνηση Περιβαλλοντικών Μελετών, είναι σε θέση να αναλάβουν την εκπόνηση της Αδειοδότησης Μονάδων Αποθήκευση και Διαχείριση Αποβλήτων, αλλά και την σύνταξη αντίστοιχων Μελετών Οργάνωσης για τη Συλλογή & Μεταφορά Αποβλήτων σε όλη την Ελλάδα.
Για τη Mechanicus – Τεχνικοί Σύμβουλοι Επιχειρήσεων, Νικολάου Ευαγγελία, Αγρονόμος & Τοπογράφος Μηχανικός, MSc
