Η 12η Ιουνίου αποτελεί για όλους τους Μικρασιάτες, πολύ περισσότερο για τους Φωκιανούς, ημέρα στοχασμού, περισυλλογής, συνειδητοποίησης. Πρίν από την Σμύρνη το 1922, στην Παλαιά & Νέα Φώκαια της Ιωνίας έλαβαν χώρα μία σειρά από εξίσου τραγικά γεγονότα τα οποία μπορούν να θεωρηθούν ως προπομπός των όσων εξελίχθηκαν στον Πόντο & τελικά στην Σμύρνη από τους Τούρκους εθνικιστές. Οι σφαγές που ξεκίνησαν στα Μικρασιατικά παράλια στις αρχές Μαΐου 1914, τώρα εξελίσσονταν στις Φώκαιες & τα γύρω χωριά.
Τα γεγονότα παρέμειναν άγνωστα για περίπου 90 χρόνια & ήλθαν στην επιφάνεια περίπου το 2007! κυρίως λόγω της πολύτιμης μαρτυρίας & των ντοκουμέντων του αρχείου του Φελίξ Σαρτιώ, που παρέμεναν στην Γαλλία χωρίς κανείς να τα αναζητήσει, αποδεικνύοντας με τον πιο δραματικό & αποκαλυπτικό τρόπο την μεθόδευση της εθνοκάθαρσης (η νομική ορολογία είναι γενοκτονία) των προγόνων μας.
Το αρχείο Σαρτιώ ήλθε στην επιφάνεια τυχαία πρίν λίγα χρόνια & έγινε γνωστό πρώτα στους Φωκιανούς πρόσφυγες στην Ελλάδα. Ο Φελίξ Σαρτιώ καταγράφει βήμα – βήμα επί ένα 24ωρο τον διωγμό. Τραβάει φωτογραφίες, κρύβει με κίνδυνο της ζωής του εκατοντάδες κατατρεγμένους Φωκιανούς στα σπίτια της Γαλλικής αρχαιολογικής αποστολής σώζοντας τις ζωές τους, συγκεντρώνει μαρτυρίες ξένων από άλλες πόλεις & χωριά, κάνει αναφορά σε όλες τις ξένες δυνάμεις, ζητώντας βοήθεια & δικαίωση για τα αθώα θύματα. Φοβόταν πως αυτό το γεγονός θα αποσιωπηθεί υπό το βάρος των κοσμοϊστορικών εξελίξεων που ακολούθησαν. Δυστυχώς η ιστορία απέδειξε πως οι φόβοι του ήταν βάσιμοι, καθώς ο Α΄ Διωγμός των Ελλήνων (Α΄ φάση της γενοκτονίας) από τα παράλια της Μ. Ασίας παρέμεινε για πολλές δεκαετίες ένα γεγονός άγνωστο.
Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, η εκστρατεία του ελληνικού στρατού το 1919 & η καταστροφή του 1922 ήταν οι αιτίες που οδήγησαν στη λήθη τον αφανισμό του ελληνικού στοιχείου το 1914 από την εποχή των αρχαίων Ιωνικών αποικιών. Τώρα τα δραματικά γεγονότα του 1914 προβαίνουν ξανά στο προσκήνιο της ιστορίας. Έχουμε χρέος να τα γνωστοποιήσουμε. Την γενοκτονία σχεδίασε το κομιτάτο των νεοτούρκων στο μυστικό συνέδριο στην Θεσσαλονίκη το 1911.
Όταν οι νεότουρκοι πήραν την εξουσία έβαλαν σε εφαρμογή την ρατσιστική, γενοκτονική πολιτική τους, που ήταν η εξόντωση, εκδίωξη των χριστιανικών πληθυσμών από την πατρίδα τους την Μικρά Ασία στην αρχή του περασμένου αιώνα, για να ολοκληρωθεί την περίοδο 1919-1922 από τον πολιτικό πρόγονο & ίνδαλμα του Α. Χίτλερ, τον Μουσταφά Κεμάλ. Το πογκρόμ της εθνοκάθαρσης των Ελλήνων, ξεκίνησε το 1913, διήρκησε έως την άνοιξη του 1914 στην Ανατολική Θράκη, για να συνεχισθεί σύμφωνα με τις αποφάσεις της νεοτουρκικής κυβέρνησης στην περιοχή της Δυτικής & Ανατολικής Μικράς Ασίας, υπό την υψηλή εποπτεία καθοδήγηση & παρότρυνση των γερμανών.
Συγκεκριμένα, πρόκειται για τις επαρχίες Χαλκηδόνος, Νικομήδειας, Νίκαιας, Προύσσης, Κυζίκου, Προικοννήσου, Δαρδανελλίων, Κυδωνίων, Μοσχονησίων, Σμύρνης, Εφέσσου, Ανέων, Κρήνης, Ηλιουπόλεως, Πισιδίας, Αγκύρας, Ικονίου, Καισαρείας. Ιδιαίτερα στην Δυτική Μ. Ασία, το πογκρόμ λειτούργησε «σαν ένα παλλόμενο κύμα», στα παράλια της Ιωνίας, σε ολόκληρη την χερσόνησο της Ερυθραίας & τις γύρω περιοχές όπως Μεναιμένη, Καράμπουρνα, Τσεσμέ, Βουρλά, Κάτω Παναγιά, Ρειζντερέ, Λιθρί, Μελί, Αγιο Γεώργιο, Κορδελλιό, Κουκλουτζά, Μπουρνόβα, Εγγλεζονήσια, Π. Εφεσο, Κασαμπά, Σεβδήκιοι, Βαϊνδήρι, Πέργαμο, Φιλαδέλφεια, Σόμα, Κιρκαγάτς, Αξάρι, Κασαμπά κλπ με απώτερο στόχο να ξεριζωθεί όλο το ελληνικό – χριστιανικό στοιχείο από τις πατρογονικές του εστίες.
Στις 12 Ιουνίου 1914 είχε έρθει η σειρά των Φωκιανών να πληρώσουν χωρίς να έχουν φταίξει σε τίποτα, το δικό τους «μερίδιο» στην δημιουργία του τουρκικού κράτους. Τα θλιβερά αυτά γεγονότα συνέβηκαν ακριβώς με τον ίδιο τρόπο σε διάφορες επαρχίες, κυρίως στον Πόντο μετά την έναρξη του Α΄ Π. Π. την περίοδο 1915-1918, παράλληλα με την ολοκλήρωση της γενοκτονίας των Αρμενίων, για να ολοκληρωθεί την περίοδο 1919-1922 από τον πολιτικό πρόγονο & ίνδαλμα του Α. Χίτλερ, τον Μουσταφά Κεμάλ την περίοδο 1919-1922 στον Πόντο. Ουσιαστικά η μεθοδευμένη & ενιαία γενοκτονία εις βάρος μας εκ μέρους των τούρκων έγινε σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, την περίοδο 1913 – 1922.
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΦΩΚΑΙΑΣ
Η Παλαιά Φώκαια είναι παράλια πόλη και λιμάνι της Μ. Ασίας. Ιδρύθηκε, όπως αναφέρει ο Παυσανίας, από Φωκείς (Φωκίδα) υπό την ηγεσία Αθηναίων οδηγούμενοι από τους Φιλογένη & Δάμωνα σε γή που τους παραχωρήθηκε από τους Κυμαίους περίπου τον 8ο π.Χ. αιώνα, ίσως και παλαιότερα , στην περιοχή που νωρίτερα κατοικούσαν Αιολείς απ’ την Κύμη. Έτσι αποτελεί την αρχή της Ιωνίας και το τέλος της Αιολίδας.
Η κύρια ασχολία των κατοίκων ήταν η ναυτιλία και το εμπόριο. Η Φώκαια ήταν απ’ τις πιο μικρές πόλεις της Ιωνίας αλλά κι η πιο δραστήρια στο εμπόριο και τον αποικισμό. Όταν στο τέλος του 7ου αιώνα παρουσιάστηκε ανάγκη να δημιουργήσει νέες αποικίες, βρήκε πιασμένες από άλλους τις πιο κατάλληλες (κοντινές) περιοχές κι έτσι αφού ίδρυσε το 654 π.Χ. τη Λάμψακοστον Ελλήσποντο, στράφηκε μόνη αυτή απ’ όλες τις άλλες Ιωνικές πόλεις προς τη Δυτική Μεσόγειο (Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία) και ίδρυσε εκεί ονομαστές αποικίες.
Πρώτοι οι Φωκαείς χρησιμοποίησαν τις περίφημες «Πεντηκοντόρους», πλοία ευκίνητα και εξοπλισμένα κατάλληλα για μακρινά και επικίνδυνα ταξίδια. Έτσι σιγά-σιγά, έγιναν κύριοι της Μεσογείου και επειδή τα ταξίδια ήταν μακρινά, ίδρυσαν σε διάφορα σημεία – σταθμούς ανεφοδιασμού και επισκευής των πλοίων, που μερικοί απ’ αυτούς εξελίχθηκαν σε αποικίες κατά μήκος της Ιβηρικής χερσονήσου.Τέτοιες αποικίες, που ιδρύθηκαν από τους Φωκαείς γύρω στο 600 π.Χ. ήταν στην Κορσική: την Αλαρία ή Αλερία καθώς και τίς Κάλιαρι και Ολβία στην Σαρδηνία.
Επίσης αποικίες των Φωκαέων ήταν το Ρήγιο και η Ελέα (ή Υέλη) στην Ν. Ιταλία. Στην Ισπανία: Tο Ημεροσκόπιο, το Εμπόριο και η Μαινάκη (εκεί περίπου όπου βρίσκεται σήμερα η Μάλαγα). Στην Γαλλία: Την Μασσαλία & Την Ολβία. Οι Μασσαλιώτες δημιούργησαν την Νίκαια(Nice), την Αντίπολη (σημερινή Αντίμπ / Antipes), την Ιεράπολη (Ιέρ), την Αγαθή Ροήν και τον Μονάκου Λιμένα (Μονακό / Monacco). Απ’ την Μασσαλία εκπολιτίσθηκε η υπόλοιπη Γαλλία και άλλες γειτονικές χώρες. Από τις αρχαίες ελληνικές αποικίες των Φωκιανών μεταλαμπαδεύτηκε ο ελληνικός πολιτισμός σε ολόκληρη την Ευρώπη αλλά & αυτό που αποκαλούμε Δύση. Τον 13οαιώνα ιδρύθηκε 12 χιλιόμετρα βορειότερα της Π. Φώκαιας επίσης από Ελληνες Φωκιανούς η Νέα Φώκαια. Ελληνικά χωριά γύρω από τις Φώκαιες ήταν το Γκερένγκιοϊ, Σερένγκιοϊ, η Βάρη, τα Σουλουντζούκια / Σουβουντζούκια, το Μπαγκάρασι.
Ο Φελίξ Σαρτιώ (1876-1944) ήταν Γάλλος μηχανικός, απόφοιτος της Πολυτεχνικής Σχολής και διευθυντής εκμετάλλευσης στους Σιδηροδρόμους του Βορρά, ενδιαφερόταν και για την αρχαιολογία και κατέγραψε με την πέννα του αλλά και με τη φωτογραφική του μηχανή όχι μόνο τα αρχαία της πόλης αλλά και την σφαγή των κατοίκων της και την καταστροφή που προκλήθηκε στην πόλη. Σε αυτόν χρωστάμε πάρα πολλά για την διάσωση της μνήμης των Ελλήνων της Φώκαιας και του εγκλήματος που διέπραξαν τα «τάγματα εφόδου» των Νεότουρκων εναντίον τους.
Οι περιγραφές & οι φωτογραφίες — ντοκουμέντα είναι από το χαμένο επί 90 (!) χρόνια αρχείο του. Μέσα από την περιγραφή των σφαγών στην Φώκαια διακρίνουμε την μεθόδευση τα χαρακτηριστικά αυτού που ονομάσθηκε δικαίως αργότερα, σαν γενοκτονία & περιλαμβάνει την περίοδο 1913 – 1922/1923. Μέσα από τα ντοκουμέντα του Φελίξ Σαρτιώ αναδεικνύεται η κρατική & παρακρατική νεοτουρκική μεθόδευση από όλες τις βαθμίδες & διαστάσεις της τουρκικής διοίκησης.
Πληροφορίες: www.arxeion-politismou.gr
